DU LỊCH CẦN THƠ CÙNG RESORT CỒN KHƯƠNG - NHÀ THỜ HỌ DƯƠNG

Theo thông tin CỒN KHƯƠNG RESORT CẦN THƠ có được:

Nhà thờ họ Dương hiện tọa lạc tại phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ, cách trung tâm thành phố khoảng 8km về hướng Tây Bắc.

Gia tộc họ Dương đến lập nghiệp ở vùng đất Nam Bộ vào khoảng thế kỷ XIX. Dòng họ Dương đã trải qua sáu thế hệ. Thế hệ đầu tiên là ông Dương Văn Đạo và bà Tạ Thị Viên đến khai phá tại vùng đất Nha Mân (Đồng Tháp). Đến đời thứ hai là ông Dương Văn Hưng chuyển đến vùng đất Cần Thơ lập nghiệp. Đời thứ tư là ông Dương Chấn Kỷ đã phát triển gia tộc thịnh vượng, trở thành một gia đình danh tiếng cả vùng. Thế hệ thứ sáu là ông Dương Minh Hiển cũng là chủ nhân của ngôi nhà hiện nay.

Ngôi nhà đầu tiên do ông Dương Văn Vị xây dựng vào năm 1870 bằng gỗ quý và lợp ngói để thờ cúng tổ tiên. Khi ngôi nhà sử dụng trên 30 năm, ông cho thiết kế xây dựng lại nhà mới kiên cố hơn. Năm 1904, sau khi ông Vị qua đời, người con trai là Dương Chấn Kỷ hay còn gọi là Hội đồng Ba tiếp tục công việc xây dựng cho đến năm 1911 mới hoàn thành.

Vì Nhà thờ họ Dương là mẫu nhà cổ hiếm hoi còn lại khá nguyên vẹn ở quận Bình Thủy nên người dân quen gọi là Nhà cổ Bình Thủy. Còn tên gọi Vườn lan Bình Thủy hay Nhà cổ Vườn lan là do vào những năm 1980, ông Ngôn tức cụ thân sinh ra ông Hiển có thú chơi hoa kiểng, ông đã sưu tầm nhiều giống lan quý và tổ chức hội chơi lan để những người có cùng sở thích đến đây vừa du lịch vừa trao đổi kinh nghiệm và tìm hiểu thêm về hoa lan nên hai tên gọi này cũng ra đời từ đó.

Tổng thể ngôi nhà được xây dựng với lối kiến trúc kết hợp giữa phương Tây và phương Đông. Kiến trúc phương Tây thể hiện ở: hàng rào, cánh cổng theo kiểu dinh thự Pháp, các cột nhà hình vuông với hoa văn đắp đổi, cửa lá sách bằng gỗ uốn theo hình vòm của lối kiến trúc Art – Nouveau, xen lẫn đó là sự kết hợp hài hòa của kiến trúc phương Đông: Mái được lợp bằng ngói âm dương; ở giữa khuôn viên có hòn non bộ, theo như thuật phong thủy, đây tựa như một bức bình phong để chắn những luồng khí không tốt, những điều xấu vào nhà.

Nhà thờ họ Dương với tổng diện tích là 352 m² , mặt quay về hướng Đông. Nhà cất cao hơn sân khoảng 1m. Nền nhà lót gạch được nhập từ Pháp. Trước khi lót gạch, gia chủ cho đổ một lớp muối dày có công dụng vừa chống mối mọt vừa làm mát ngôi nhà. Nhà thờ gồm 3 gian 2 chái và được chia làm 3 phần.

Phần thứ nhất là phòng khách, với thiết kế theo kiểu phương Tây. Được thể hiện rõ nét ở trần nhà với laphong theo kiểu châu Âu, các vật dụng như lavabo, bộ bàn ghế kiểu Lu - i XV. Phần thứ hai là gian trung tâm, cũng là gian trang trọng nhất của ngôi nhà đó chính là gian thờ. Gian này được bày trí các áng thờ, ban thờ mang đậm nét kiến trúc thuần Việt. Hầu hết các liễn đối, vật dụng trang trí đều bằng gỗ và khảm xà cừ, làm cho gian từ đường thêm phần tôn nghiêm, tinh tế hơn. Phần thứ ba là gian dùng để cho gia đình sinh hoạt.

Điểm nổi bật của Nhà thờ họ Dương đó chính là hệ thống liên ba, bao lam ngăn cách giữa phòng khách với gian thờ, bao lam ở Nhà thờ họ Dương là mộc bản, được chạm trổ tinh tế, với các mảng đề tài quen thuộc như tùng, cúc, trúc, mai, các loài thủy hải sản đặc trưng của vùng sông nước như tôm, cua…. Mỗi đề tài mang một ý nghĩa riêng, nhưng tất cả ngụ ý nhắc nhở con cháu về lòng biết ơn công lao của tổ tiên, ông bà, cha mẹ, bên cạnh đó là những bài học răn dạy con cháu về điều hay, lẽ phải trong cuộc sống và hơn hết là phải biết và nhớ về nguồn cội của gia tộc từ vùng sông nước, và không được quên những loài vật đã nuôi sống và làm lợi cho gia đình.

Có một giai thoại thú vị về việc xây nhà thờ Họ Dương giữa ông Dương Chấn Kỷ và người chịu trách nhiệm xây nhà là thầy Ba Nghĩa hay còn gọi là thầy Lỗ Ban. Thầy Ba Nghĩa cất nhà rất đẹp, có điều thầy hơi dị hình, dị tướng: cao hơn một thước, xương sống thì cong vòng, trên đầu quấn một cái khăn màu đỏ, quanh năm thầy ở trần và mặc duy nhất loại quần ngắn bằng vải đen, Hai món đồ nghề bất ly thân của thầy là cái nẻ mực và chiếc rìu. Khi nhận xây nhà cho gia tộc họ Dương thì thầy phải làm theo điều kiện mà ông Dương Chấn Kỷ đưa ra là ngoài việc cất nhà cho đẹp hực hỡ còn phải làm sao khi cất xong nhà thì gia tộc phải giàu lên mới được. Và thầy ba cũng có nói rằng “Ngặt cái nghề này, miễn gia chủ giàu thì phần số tôi phải mạt”. Ông Hội đồng phẩy tay rồi cam kết ông sẽ chu cấp cho thầy ba đến trọn đời. Không biết chuyện này thực hư thế nào tuy nhiên sau khi ngôi nhà cất xong dòng họ Dương càng ngày càng làm ăn phát đạt và thịnh vượng.

Nơi đây là nguồn cảm hứng cho rất nhiều nhà đạo diễn để làm nên những bộ phim nổi tiếng như: Cây tre trăm đốt, Người đẹp Tây Đô, trong đó có bộ phim L’Amant -  Người tình kể về câu chuyện tình lãng mạn giữa chàng trai người Việt Nam và cô gái Pháp do đạo diễn người Pháp đã chọn bối cảnh tại đây để làm phim trường. Chính vì vậy, Nhà thờ họ Dương là một trong những địa chỉ tham quan không thể bỏ qua đối với du khách trong và ngoài nước.

Nhìn chung Nhà thờ họ Dương được thiết kế theo kiến trúc phương Tây kết hợp với kiến trúc phương Đông tạo cho công trình một vẻ đẹp sang trọng nhưng không kém phần hài hòa, lộng lẫy nhưng vẫn tinh tế làm cho không gian yên bình ở chốn miền quê Bình Thủy – Long Tuyền càng thêm duyên dáng và đậm nét hơn như một bức tranh thủy mạc níu chân du khách mọi khi có dịp ghé thăm.

Với những giá trị đó, vào ngày 22/01/2009 Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch quyết định xếp hạng Nhà thờ họ Dương là Di tích Kiến trúc - Nghệ thuật cấp Quốc gia./.